تأثیر مبانی وجودشناختی و مابعدالطبیعی ملاصدرا در حل بعضی مسائل بنیادین اخلاق

Authors

صادق خوشخو

مریم محبتی

امیرعباس علیزمانی

abstract

در این نوشتار به دنبال آن هستیم تا موضع صدرالمتألهین را در حل بعضی مسائل بنیادی اخلاق، از قبیل عینیت­گرایی یا ذهنیت­گرایی، نتیجه­گرایی یا تکلیف­گرایی، وظیفه­گرایی یا فضیلت­گرایی، که ذهن فیلسوفان دین و اخلاق معاصر را به خود مشغول ساخته است، درک و دریافت نماییم. از این رو با کنکاش در منظومه فلسفی ملاصدرا نخست مبانی و پیشفرض­های وی، متناسب با مسائل مذکور، استخراج گردید، و آن گاه از دریچه مبانی یادشده، نگاهی به چشم­انداز وی در اخلاق انداختیم، و پاسخ مسائل مذکور را جویا شدیم. در بازخوانی نظریات این فیلسوف اسلامی فطرت­گرایی را می­توان به عنوان محوری در حل مسائل مزبور معرفی کرد. ملاصدرا بر اخلاق به عنوان امری فطری و تمایز بخش نوعیت انسان­ها به لحاظ فطرت ثانویه انگشت می­نهد. نتیجة پژوهش حاضر دریافت تصویری از جمع بین عینیت­گرایی و ذهنیت­گرایی، نتیجه­گرایی و تکلیف­گرایی، فضیلت­گرایی و تکلیف­گرایی بر اساس مبانی هستی شناختی ملاصدرا همچون اصالت وجود، و وحدت تشکیکی آن، ضرورت و سنخیت علت و معلول، حرکت جوهری نفس، و اتحاد آن با بدن، نقش سازندة علم و عمل در اخلاق، خیربودن غایات نسبت به فاعل آن، عینیت کمال مطلوب، رابط بودن مخلوقات نسبت به واجب تعالی، فطری بودن اصول کلی اخلاقی، و بر محوریت فطرت گرایی وی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر مبانی وجودشناختی بر نفس¬شناسی ملاصدرا

نفس‌شناسی ملاصدرا تحت تأثیر مبانی وجود‌شناختی اوست. در وجود‌شناسی ملاصدرا، اصول مهمی چون اصالت وجود، بساطت وجود، وحدت وجود، اشتداد وجود، صورت به عنوان ملاک شیئیت یک شیء، تساوق وجود و وحدت، و نیز تساوق وجود و صفات کمالی دیده می‌شود. توجّه به این مبانی سبب گردید که ملاصدرا نظریّات بدیعی را در نفس‌شناسی ارائه کند؛ از جمله می­توان به این نظریات اشاره کرد: نفس در عین وحدت، جامع تمام قواست؛ میان نفس و ...

full text

تأثیر مبانی وجودشناختی بر نفس¬شناسی ملاصدرا

نفس شناسی ملاصدرا تحت تأثیر مبانی وجود شناختی اوست. در وجود شناسی ملاصدرا، اصول مهمی چون اصالت وجود، بساطت وجود، وحدت وجود، اشتداد وجود، صورت به عنوان ملاک شیئیت یک شیء، تساوق وجود و وحدت، و نیز تساوق وجود و صفات کمالی دیده می شود. توجّه به این مبانی سبب گردید که ملاصدرا نظریّات بدیعی را در نفس شناسی ارائه کند؛ از جمله می­توان به این نظریات اشاره کرد: نفس در عین وحدت، جامع تمام قواست؛ میان نفس و ...

full text

تأثیر مبانی وجودشناختی بر نفس شناسی ملاصدرا

نفس شناسی ملاصدرا تحت تأثیر مبانی وجود شناختی اوست. در وجود شناسی ملاصدرا، اصول مهمی چون اصالت وجود، بساطت وجود، وحدت وجود، اشتداد وجود، صورت به عنوان ملاک شیئیت یک شیء، تساوق وجود و وحدت، و نیز تساوق وجود و صفات کمالی دیده می شود. توجّه به این مبانی سبب گردید که ملاصدرا نظریّات بدیعی را در نفس شناسی ارائه کند؛ از جمله می­توان به این نظریات اشاره کرد: نفس در عین وحدت، جامع تمام قواست؛ میان نفس و ...

full text

امتناع تعریف حقیقی براساس مبانی وجودشناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی ملاصدرا

تعریف حقیقی از منظر جمهور فلاسفه، ارائة ذاتیات ماهوی شیء است. ارائة ذاتیات، متوقف بر شناخت فاعل شناسا نسبت به آن شیء است. لذا در هر شناختی لازم است که متعلَق شناخت و فاعل شناسا تبیین شوند. براساس مبانی نهایی ملاصدرا، متعلَق شناخت، یک وجود ظلی منبسط است که واجد سه مرتبة مادی، مثالی و عقلی می‌باشد به گونه­ای که مرتبة مادی و مثالی از اعراض و شئون مرتبة عقلی هستند. فاعل شناسا نیز به تناظر با عالم عین...

full text

ساختاری پیشنهادی برای حل مسائل اخلاقی در اخلاق مهندسی

در این تحقیق، تلاش بر این است تا راهی برای مقابله با مشکلات و دوراهی‌های اخلاقی در حوزه فناوری پیدا کنیم. ما از روشی استفاده خواهیم کرد که در سال‌های اخیر تحت عنوان شباهتِ طراحی در اخلاق کاربردی معرفی شده است. بر اساس این رویکرد، برای حل مسائل اخلاقی می‌توان از بینش‌ها و ساختارهایی که در فرایندهای طراحی مطرح می‌شوند استفاده کرد. اما برای ارزیابی‌های اخلاقی در این ساختار، نیاز به یک نظریه اخلاقی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های هستی شناختی

Publisher: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

ISSN 2345-3761

volume 2

issue 3 2013

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023